ناصر ملک مطیعی

ناصر ملک مطیعی (1309-1397) در تهران متولد شد. او دیپلم خود را در رشته تربیت بدنی گرفت و پیش از راهیابی به سینما، به عنوان معلم ورزش در دبستان‌های تهران فعالیت می‌کرد. او پس از ورود به سینما، در تئاتر و دوبله نیز مشغول به کار شد. او همچنین صاحب دو فرزند به نام‌های شیرین و امیرعلی بود. اولین حضور ناصر ملک مطیعی در دنیای سینما به یک سکانس کوتاه در فیلم «واریته بهاری» به کارگردانی پرویز خطیبی تولید سال 1328 باز می‌گردد. او در دومین فیلمش نیز حضور کوتاهی تجربه کرد و در فیلم شکار خانگی، ساخته علی دریابیگی که در سال 1330 تولید شد، فقط یک جمله به زبان آورد. نقطه آغاز بازیگری ملک مطیعی اما به فیلم «ولگرد» به کارگردانی مهدی رئیس فیروز در سال 1331 بازمی‌گردد. او با بازی در این فیلم نه تنها به اوج محبوبیت رسید، بلکه اولین دستمزد حرفه‌ای‌اش را نیز دریافت کرد. بلافاصله پس از معروف شدن، علی کسمایی مرحوم ملک مطیعی را برای بازی در اولین فیلم رنگی تاریخ سینمای ایران یعنی «غفلت» انتخاب کرد. ملک مطیعی پس از درخشش در «غفلت» از استودیو پارس فیلم به دیاینا فیلم رفت. با این اتفاق حقوق ماهیانه او برای بازی در دو فیلم در سال، به هزار تومان رسید. ناصر ملک مطیعی در سال 1333 به ایفای یک نقش متفاوت در فیلم «چهارراه حوادث» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان پرداخت. پس از «چهاراه حوادث» ستاره نوظهور سینمای ایران به خدمت نظام احضار شد و پس از طی کردن دوره دو ساله خدمت، از سینما دور نماند و بلافاصله در فیلم «اتهام»، ساخته‌ی شاپور یاسمی بازی کرد. سال‌های 1336 تا 1340 از شلوغ‌ترین سال‌های زندگی او محسوب می‌شوند. ملک مطیعی در این سال‌ها در یازده فیلم «بازگشت به زندگی»، «عروس فراری»، «طلسم شکسته»، «دشمن زن»، «دوقلوها»، «اول هیکل»،‌ «عمو نوروز»، «آرامش قبل از طوفان»، «عسل تلخ»، «سایه سرنوشت» و «آس و پاس» نقش‌آفرینی کرد. با آغاز دهه چهل و ورورد محمدعلی فردین به سینما، به تدریج از محبوبیت ناصر ملک مطیعی کاسته شد. سال 1341 را می‌توان یکی از سال‌های مهم زندگی مرحوم ملک مطیعی توصیف کرد. چرا که او در این سال برای اولین بار از تیپ لباس پوشیدنش که در آن زمان به تیپ جاهل‌ها معروف بود رونمایی کرد. پیش از او عباس مصدق، مجید حسنی و فردین این تیپ‌ را برای دفعاتی محدود استفاده کرده بودند. تیپ معروف به جاهل‌ها شامل یک کت و شلوار مشکی، پیراهن سفید، کفش چرمی نوک تیز، کلاه مخملی، دستمال ابریشمی و تسبیح شاه مقصود بود. با اینکه اخلاق ملک مطیعی با جماعت «جاهل‌ها» متفاوت بود اما تکنیک‌های بازیگری‌اش مانند بالا انداختن ابرو، تکان دادن دست‌ها، تکه کلام‌ها و نقل قول‌ها نظر بسیاری را به خود جلب کردند. او در ابتدای ده چهل، در نقش‌هایی مانند مرد روستایی در فیلم عروس دهکده، افسر نیروی دریایی در فیلم پاسداران دریا، شاه عباس کبیر در فیلم حسین کرد، رییس دزدها در فیلم هاشم خان و پزشک در فیلم فرار از حقیقت حاضر شد. او پس از این حضوری کوتاه در فیلم «قیصر» ساخته مسعود کیمایی داشت. ملک مطیعی در این فیلم علاوه‌بر هم‌بازی شدن با بهروز وثوقی، از تیپ جدیدش که به کلاه مخملی معروف شد، رونمایی کرد. پس از موفقیت «قیصر» او مدام به ایفای نقش‌های کلاه مخملی دعوت شد. ناصر ملک مطیعی پس از ایفای نقش کوتاه «داش فرمان» در قیصر، در فیلم‌های «علی بی غم»، «رقاصه شهر»، «طوقی»، «مرید حق»،‌ «سه قاب»، «کاکو» حضور داشت. از جمله دیگر فیلم‌های تحسین شده‌ی او می‌توان به فیلم‌های «مرد»، «غلام ژاندارم»، «نقره داغ»، «ابر مرد»،‌ «قلندر»، «آقا مهدی وارد می‌شود»، «دشمن» و «صلات ظهر» اشاره کرد. با اینکه ملک مطیعی تلاش می‌کرد دچار تکرار در کاراکترهای جاهلی نشود، اما در بیشتر نقش‌هایش رگه‌هایی از این کاراکترها دیده می‌شد. برای نمونه او در فیلم «بت» به کارگردانی ایرج قادری در نقش یک استوار ژاندارمری به ایفای نقش پرداخته است. ایرج قادری درباره او می‌گوید: مشکل می‌شود با بازیگری جا افتاده طرف شد. من سعی می‌کردم حرکت ابرو را از ملک مطیعی بگیرم، می‌دیدم این بار غبغب می‌گیرد. مواظب غبغبش بودم، دستش حرکت اضافی می‌کرد. خب تا چه اندازه می‌توان مواظب بود؟ برای همین است که ناصر، همانی است که بوده. ملک مطیعی تنها به بازیگری بسنده نکرد. او در فیلم‌های جاده زرین سمرقند، میلیونر فراری، بک پارچه آقا، مردها و جاده‌ها به عنوان نویسنده و در فیلم میلیونر فراری به عنوان تهیه کننده نیز حضور داشت. او همچنین برای بازی در فیلم «سه قاپ» برنده جایزه سپاس بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. یک سال پیش از دریافت این جایزه، یعنی در سال 1349 او برای بازی در فیلم «رقاصه شهر» نیز همین جایزه را دریافت کرده بود. مرحوم ملک مطیعی همچنین در سریال سلطان صاحبقران به کارگردانی علی حاتمی ایفای نقش کرده بود. ناصر ملک مطیعی پس از رخ دادن انقلاب اسلامی در سال 1357 و تغییر چارچوب‌های سینمای کشور، دیگر قادر به همکاری با کارگردانان نبود. بنابه گفته‌های خود او، سال‌های دوری از سینما، سال‌های انزوا و تنهایی‌اش بودند. او البته برای آخرین بار، پس از سی و پنج سال دوری از سینما، در سال 1394 در فیلم نگار به کارگردانی علی عطشانی حضور داشت. او پس از انقلاب و دوری از سینما، به مشاغلی مانند قنادی و مشاور املاک روی آورده بود. ناصر ملک مطیعی در ساعت‌های آغازین روز شنبه، پنج خرداد درگذشت.